Την Πέμπτη 21 Νοεμβρίου όπως κάθε χρόνο επισκεφθήκαμε το Κτήμα Τραχώνων.
Πρόκειται για ένα κτήμα μέσα σε έναν ιδιωτικό παράδεισο που σου δίνει την αίσθηση ότι βρίσκεσαι κάπου μακριά από την Αθήνα, κάπου στην εξοχή. Νοιώθεις μια απόλυτη ηρεμία και γαλήνη.
Μπαίνοντας, από το μικρό γεφυράκι διασχίζεις το ρέμα Τραχώνων, ενώ η ανάσα σου κόβεται μόλις αντικρύζεις το όμορφο βυζαντινό εκκλησάκι των Εισοδίων της Υπεραγίας Θεοτόκου. Στο κτήμα θα δεις ένα δάσος με πεύκα και κυπαρίσσια, λουλούδια, κατσίκες, ερίφια, τράγους, αλεπούδες και έναν ανεμόμυλο, τον έναν από τους δυο που σώζονται πλέον στον Άλιμο. Πρόκειται για έναν επίγειο παράδεισο εντός της πόλης.
Το κτήμα Τραχώνων (πρώην Γερουλάνου και νυν της εταιρείας Σκλαβενίτης - The Mart) βρίσκεται στο Άνω Καλαμάκι στον Άλιμο. Έχει έκταση 100 στρεμμάτων περίπου και ορίζεται Νότια από την οδό Μεγάλης του Γένους Σχολή, Ανατολικά από το ρέμα Τραχώνων, Βόρεια από την οδό Ήρωος Μάτση και Δυτικά από το γήπεδο ποδοσφαίρου Τράχωνες.
Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα κατοικήθηκε από την Πρώιμη εποχή του Χαλκού, δηλαδή γύρω στο 3.000 π.Χ. Στο χώρο αυτό σύντομα αναπτύχθηκε ένας οικισμός, ο οποίος συνέχισε να υπάρχει σε όλη την αρχαιότητα και όλη τη βυζαντινή εποχή, κάτι που είναι μοναδικό φαινόμενο για την ιστορία όχι μόνο του Αλίμου και των νοτίων προαστίων, αλλά για όλη την Αττική. Στην αρχαιότητα, η περιοχή Άνω Καλαμάκι, ονομαζόταν Δήμος Ευωνύμου, ενώ το Κάτω Καλαμάκι Δήμος Αλιμούντος, όπου γεννήθηκε ο διάσημος ιστορικός Θουκυδίδης. Αρχαιολόγοι της Β' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων τοποθετούν εντός του κτήματος το κέντρο του αρχαίου Δήμου Ευωνύμου.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα του κτήματος είναι ατέλειωτα και εντυπωσιακά. Έχουν ανασκαφεί ομάδες τάφων, λείψανα σπιτιών, ίχνη αρχαίου τείχους, νομίσματα και αμέτρητα αγγεία. Όλα αυτά προέκυψαν από πρόχειρες και επιφανειακές ανασκαφές, διότι ακόμη δεν έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές μέσα στο κτήμα, που θα αποκαλύψουν ολόκληρη την αρχαία πόλη που κρύβεται εκεί μέσα. Λίγο έξω από τα σημερινά όρια του κτήματος βρίσκεται το αρχαίο θέατρο Ευωνύμου (Τραχώνων) το μοναδικό τετράγωνο και ένα από τα αρχαιότερα που έχουν αποκαλυφθεί.
Ο οικισμός αυτός μέσα στο κτήμα συνέχισε να ζει και στη βυζαντινή εποχή, που καλύτερα θα ήταν να την ονομάζουμε Ρωμαική Εποχή. Στο κτήμα έχουν εντοπιστεί 30 προγεωμετρικοί τάφοι του 11ου π.Χ. αιώνα και υπάρχουν ίχνη τειχών του 8ου π.Χ. αιώνα. Στη νοτιοδυτική πλευρά του κτήματος υπάρχει περίβολος μυκηναϊκής εποχής. Υπάρχουν μέσα στο κτήμα, υπέροχα μαρμάρινα ανάγλυφα του 6ου αι. μ.Χ., που ίσως να ανήκαν σε κάποια εκκλησία που έχτισαν οι χριστιανοί μέσα στο κτήμα εκείνη την περίοδο. Αλλά το σημαντικότερο μνημείο του κτήματος είναι το βυζαντινό εκκλησάκι των Εισοδίων της Θεοτόκου, που είναι το μοναδικό ακέραια σωζόμενο μνημείο στα νότια προάστια της Αθήνας, με μοναδικά αρχιτεκτονικά στοιχεία που δεν συναντάμε πουθενά σε όλη τη βυζαντινή Αττική. Είναι χαρακτηρισμένο διατηρητέο βυζαντινό μνημείο σε σχήμα ελεύθερου σταυρού με τρούλο και το οποίο παρουσιάζει εξαιρετικό αρχαιολογικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Το ρέμα “Τράχωνες” διασχίζει το κτήμα και όλη η περιοχή είναι καλυμμένη με πεύκα, κυπαρίσσια και πλούσια βλάστηση, ιδιαίτερου δασικού ενδιαφέροντος.
Το εκκλησάκι χρονολογείται από τα τέλη του 10ου έως τον 13ο αι. μ.Χ. και ήταν η μοναδική εκκλησία που λειτουργούσε για τους χριστιανούς των Τραχώνων, όπως ονομαζόταν τότε το Άνω Καλαμάκι, στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας, αλλά και μετά την επανάσταση του 1821. Ήταν το πνευματικό καταφύγιο και το σημείο αναφοράς των κατοίκων της πόλης μας για αιώνες. Τον Απρίλιο του 2012 ξεκίνησαν οι αναγκαίες εργασίες επισκευής, ύστερα από πίεση 7 χρόνων. Η αναστήλωση του τελείωσε τον Μάρτιο του 2013.
Λίγα λόγια για την ιστορία του Κτήματος:
To 1918 το Ελληνικό Δημόσιο παραχωρεί για γεωργικές καλλιέργειες το κτήμα Τραχώνων στον Μαρίνο Γερουλάνο.
Το 1934 ο Μ. Γερουλάνος παραχωρεί μέρος αυτής της έκτασης στην εταιρεία "Κτήμα Τράχωνες - Α.Ε. Γεωργικών Προϊόντων και Κτηματική".
Διαφήμιση της δεκαετίας του '30 για μια άγνωστη σήμερα σειρά παγωτών με γάλα που παραγόταν στα βουστάσια που υπήρχαν στο κτήμα Τράχωνες:
1950. Οι 4 αδερφοί Γερουλάνου και η μητέρα τους Δέσποινα αγοράζουν από την "Κτήμα Τράχωνες Α.Ε." της οικογένειας Γερουλάνου περίπου 280 στρέμματα.
Το 1952 η "Κτήμα Τράχωνες Α.Ε." της οικογένειας Γερουλάνου έρχεται σε συμβιβασμό με το Ελληνικό Δημόσιο για τα τότε υπόλοιπα περίπου 2.090 στρέμματα για την αλλαγή χρήσης από καλλιέργεια σε αστική, πληρώνοντας 500.000.000 δραχμές και άλλα 15% επί της αξίας της εκάστοτε πωλούμενης εκτάσεως και μεταβιβάζουν 120 στρέμματα περίπου χωρίς αποζημίωση, για το Αεροδρόμιο του Ελληνικού.
Το 1971 πέθανε η μητέρα τους και για τα υπόλοιπα περίπου 175 στρέμματα ισχύει η πράξη αποδοχής κληρονομιάς.
Η αρχική έκταση του κτήματος τότε ήταν τεράστια, αλλά στο πέρασμα του χρόνου μειώθηκε και τελικά στη δεκαετία του 1980 περιορίστηκε στη σημερινή έκταση, όπως το βλέπουμε σήμερα, των 105 στρεμμάτων. Eδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι σε όλη αυτή την περίοδο υπεύθυνος στο κτήμα ήταν ο γιος του Μαρίνου, Ιωάννης Γερουλάνος, ο οποίος ήταν λαμπρός επιστήμονας και πιστός χριστιανός, σεβάστηκε και φρόντιζε το εκκλησάκι των Εισοδίων, και παράλληλα αγαπούσε την αρχαιολογία και επιθυμούσε να δημιουργηθεί μέσα στο κτήμα αρχαιολογικό μουσείο για τον Άλιμο.
Το 1972 το εκκλησάκι των Εισοδίων ανακηρύχθηκε επίσημα ως ιστορικό και διατηρητέο μνημείο.
Το 1992, οι κληρονόμοι του Ι. Γερουλάνου, αποφάσισαν να πουλήσουν ολόκληρο το κτήμα, μαζί με το εκκλησάκι, το δάσος και το ρέμα, στη γερμανική εταιρεία Makro Cash αnd Carry, με τιμή 2,5 δισ δραχμές!
Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η ΜΑΚΡΟ απαγόρευε την είσοδο στους πάντες, επιτρέποντας την είσοδο μια φορά τον χρόνο μόνο, στις 21/11.
Τον Ιανουάριο του 2014, διεξίχθη δίκη, σε επίπεδο ασφαλιστικών μέτρων, όπου όλοι ενωμένοι, πολίτες, ιερείς, Δήμος Αλίμου, εκπαιδευτική κοινότητα απαίτησαν και κέρδισαν να επιτρέπεται η είσοδος στο κτήμα και στο εκκλησάκι 1) Την παραμονή της εορτής του στις 20 Νοεμβρίου από ώρα 08:00 έως ώρα 17.00 και ανήμερα της εορτής του στις 21 Νοεμβρίου από ώρα 06.30 έως ώρα 17.00 απεριορίστου αριθμού προσώπων και ιερέων.
2) Δύο φορές το μήνα και συγκεκριμένα κάθε πρώτη και τρίτη Πέμπτη κάθε μήνα, από ώρα 08.00 έως ώρα 11.00, μέχρι 150 προσώπων και ιερέως επίσης, καθώς και να διατηρεί ανοικτή την είσοδο του ναού τις ίδιες ως άνω ημέρες και ώρες
21/11/2014 Ανήμερα της εορτής του Ιερού Ναού των Εισοδίων υπογράφεται η μεταβίβαση όλων των περιουσιακών στοιχείων (και το κτήμα Τράχωνες) της εταιρείας ΜΑΚΡΟ στην ελληνική εταιρεία Σκλαβενίτη.
